Avrupa Birliği üyesi ülkelerde emniyet kemeri takılma oranının ön koltukta %90 ve arka koltukta %71 olduğu tahmin edilmektedir. ETSC değerlendirmelerine göre, Avrupa Birliği ülkelerinde emniyet kemeri takma oranı, emniyet kemeri ikaz sisteminin tüm araçlarda zorunlu hale getirildiği 2012 yılında %99 seviyesinde olsaydı, günümüze kadar trafik kazası sonucu 900 can kaybının önlenmiş olacağı değerlendirilmektedir.

EGM Trafik Başkanlığı ve ODTÜ işbirliğinde hazırlanan 2016 tarihli, “Sürücü ve Ön Koltuk Yolcularının Emniyet Kemeri Kullanımı Türkiye Analizi; Takip Çalışması”na göre Türkiye genelinde sürücülerin %50,1’i, ön koltuk yolcularının %40,6’sı emniyet kemeri kullanmaktadır. Şehiriçinde bu oranlar sırasıyla %42,4 ve %31’dir. Aynı oranların şehirdışında sırasıyla %61,5 ve %52,2 olduğu tespit edilmiştir.

Almanya, İsveç, Birleşik Krallık ve Estonya’da ön koltukta emniyet kemeri takılması oranının %98 seviyesinde olduğu, Hırvatistan’da %61, İtalya’da %62, Sırbistan’da %74, Letonya ve Macaristan’da ise %83 olduğu değerlendirilmektedir. Arka koltukta emniyet kemeri takılma oranları konusunda ülkeler arasındaki fark daha fazladır. Almanya ve Çekya’da %98 iken, Hırvatistan’da %1’dir. Sırbistan’da arka koltukta emniyet kemeri takma oranı %7, İtalya’da %15 ve Litvanya’da %33’dür.

Arka koltukta emniyet kemeri kullanma oranı artmasına karşılık, AB ülkelerinde emniyet kemeri denetimleri öncelikli denetimler arasında olmadığından, emniyet kemeri takılmadığından kaynaklı trafik kazası ölümleri yüksek seviyededir.

Bazı ülkelerde, emniyet kemeri takılmamasının küçük bir kusur olduğu, ceza yazılmasına gerek olmadığı, sadece ceza puanı ile ilişkilendirilebileceği biçiminde bir yaklaşım mevcuttur.189

Emniyet kemeri denetimlerinin etkili, eğitim faaliyetleri ile tanıtım kampanyaları ile birlikte yürütülmesi ve iyi tanıtılması gerekmektedir.

Denetimler yılda en az üç defa yoğunlaştırılmış dönemler halinde yapılmalı ve her bir dönem en az iki hafta sürmelidir. Kazaların sıklıkla meydana geldiği yol kesimlerinde, kazanın asıl nedeninin ne olduğu önemli olmaksızın, emniyet kemeri denetimleri diğer denetimlerle kombine halde sıklıkla yapılmalıdır.190 Yapılan bilimsel araştırmalar, emniyet kemeri kullanımının, kaza sonrası araçlar içinde meydana gelen ölümleri %45, ağır yaralanmaları ise %55 oranında azalttığını ortaya koymaktadır.

Uluslararası alanda yapılan bilimsel araştırmalara göre; kazalarda emniyet kemeri takılı olan her 1.000 sürücüden sadece 12’si olay yerinde hayatını kaybederken, takmayanların 62’sinin hayatını kaybettiği ve emniyet kemerinin takılmasıyla ölüm riskinin %45 oranında azaldığı ortaya çıkmıştır.191

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 78, Karayolları Trafik Yönetmelğinin 150’inci maddesi ve Ek-1 sayılı cetvelde belirli sürücülerin ve yolcuların, araçların sürülmesi sırasında koruyucu tertibat bulundurulması ve kullanılmasına ilişkin esaslar düzenlenmiştir.

Ayakta da yolcu taşıyan M2 ve M3 kategorisi Sınıf A ve Sınıf I otobüslerdeki (şehiriçi toplu taşıma araçları) sürücü ve yolcular ile ambulanslarda ayakta hizmet veren görevlilerin dışında tüm araçlarda sürücü ve yolcuların emniyet kemeri kullanma zorunluluğu bulunmaktadır. Buna göre, ülke genelinde yürütülen Emniyet Kemeri Denetimlerinin yanında, denetimlerin etkinliğinin artırılması amacıyla sabit ve ihbarlı özel denetimler planlanarak gerçekleştirilmektedir.

CEP TELEFONU DENETİMİ

STRATEJİK AMAÇ: Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde Etkin, Sürekli ve Yoğun Cep Telefonu Denetimleri ile Trafik Güvenliğinin Sağlanmasına Katkı Sunulması

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

1.Cep telefonu gibi sürücü dikkatini dağıtan ve çok az bir süreliğine de olsa yola ve yol çevresine odaklanmasını azaltan etkenlerin önlenmesine ilişkin düzenlemelerin yapılması,

2.Eller serbest modu dâhil olmak üzere cep telefonu kullanımının sürüş güvenliğine olabilecek olumsuz etkisinin ortadan kaldırılmasına yönelik düzenlemelerin yapılması,

3.Elektronik denetleme sistemleri ve hava araçlarıyla ihbarlı ve özel denetimler yapılması,

4.Cep telefonu ve diğer elektronik cihazların sürüş güvenliğine etkisi örneklendirmeli olarak eğitim ve kampanyalarda işlenmesi, toplumsal bilinç oluşturma çalışmalarının yapılması.

viii. Kırmızı Işık Denetimi

Trafik lambaları, farklı istikametlerde hareket eden yol kullanıcılarının herhangi bir olumsuzluk yaşanmaksızın hareketlerinin tanzim edilmesi amacıyla kullanılan sistemler olup, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren teknik ve teknolojik gelişmeler çerçevesinde şekillenerek şehiriçi ulaşımının ayrılmaz parçası olmuştur.197

Yaya güvenliği başta olmak üzere, kavşaklarda ve kesişen yol kesimlerinde araç trafiğinin düzenlenmesinde hayati önem taşıyan trafik lambalarının ve özellikle kırmızı ışığa uyumun denetlenmesinin trafik güvenliği açısından ciddi oranda önemi mevcuttur. Trafik güvenliği bakımından gelişme göstermiş bulunan ülkelerde son dönemde kırmızı ışık denetimlerinde kamera sistemlerinin yoğun olarak kullanıldığı gözlenmekte olup, Elektronik Denetleme Sistemleri vasıtasıyla yapılan kırmızı ışık denetimlerinin şehiriçindeki yaralanmalı trafik kazalarının oranının düşürülmesinde %25 ile %30 arasında etkili olduğu tespit edilmiştir.198

Şehiriçinde meydana gelen kazalar incelendiğinde, ekseriyetinin kavşaklarda meydana geldiği görülmektedir. Bu nedenle kavşaklarda ilk geçiş hakkı ve trafik ışık ve işaretlerine uyma zorunluluğu önem arz etmektedir.

Bu kapsamda, ülke genelinde yürütülen Trafik Işık ve İşaret İhlali Denetimlerinin yanında denetimlerin etkinliğinin artırılarak hız kaynaklı meydana gelen kazaların azaltılması için EDS bulunmayan kavşaklarda ihbarlı özel denetimler planlanarak gerçekleştirilmektedir.

1.Yoğun trafik hacmine sahip olan şehiriçi kavşakları ile kazaların yoğunlukla meydana geldiği tüm kavşaklarda; öncelikli olarak kazaların oluş biçimi ve yol kullanıcılarının davranışları çerçevesinde yolun yapım, bakım ve onarımından sorumlu olan birim ve trafik kaza inceleme uzmanları tarafından müştereken değerlendirilmesi sonucu gerekli çözümlerin üretilmesi,

2.Araçların kavşaklarda kontrolsüz karşılaşmasına neden olan kavşak dizaynlarının incelenerek yeniden düzenlenmesi,

3.Farklı istikametlerden hareket eden trafiğin kesiştiği noktalarda sinyalize kavşak yerine, dönel kavşakların yapımına öncelik verilmesi ve uygun kavşaklarda kavşak ortak alanı oluşturulması,

4.Kavşaklardaki yeşil ve kırmızı ışığın yanma süreleri ile kavşak kollarındaki trafiğin hacmi, sağa ve sola dönüşlerde karşıdan gelen araçlarla veya yayayla karşılaşma durumları incelenerek, mevcut trafik ışık ve işaretleri ile levhaların gözden geçirilmesi,

5.Öncelikli denetim alanı olarak, kırmızı ışık ihlali sonucu kazaların yoğunlukla meydana geldiği kavşakların seçilmesi,

6.Kırmızı ışık denetimlerinin, sinyalize kavşaklarda kasıtlı olarak kırmızı ışıkta geçme davranışını ortadan kaldırmak amacıyla ve yol kullanıcı davranışlarında değişiklik sağlamak üzere planlanması ayrıca denetim öncesi ve sonrasında yol kullanıcısı davranışlarının ölçülmesi için çalışmaların yapılması,

7.Kırmızı ışık ihlaliyle en etkin denetim yönteminin ihbarlı (seçimli) denetim yöntemi olduğundan hareketle, kırmızı ışık denetimlerinin özel denetim planlamalarına dâhil edilmesi,

8.İhlal tespit oranının yüksek olması, caydırıcılığı ve hatalara yer vermemesi nedeniyle, elektronik denetleme sistemleri ve hava araçlarıyla (helikopter, drone) denetimlere ağırlık verilmesi,

9.Kırmızı ışık denetimlerinde sabit sistemlerin yanı sıra “Denetimlerin Öngörülemezliği” prensibinin hayata geçirilmesi amacıyla, seyyar olarak kavşaklara yerleştirilebilen kamera kayıt cihazlarının da kullanılması,

10.Seyyar ve sabit kamera kayıt cihazlarıyla aynı renk, tip, ve boyuttaki modellerinin de algılanan yakalanma riskinin yükseltilmesi amacıyla, gerçeğiyle karışık olarak kullanılması,

11.Görünürlüğü yüksek ve kamu bilgilendirme çalışmalarıyla desteklenen denetim stratejilerinin uygulanması.

ix. Yayalar ve Diğer İncinebilir Yol Kullanıcılarını Korumaya Yönelik Denetimler

İnsanların yürüyüş yapmalarının fiziki olarak sağlık durumlarına katkısı olduğu kadar, çevrenin korunması gibi başka birçok alanda olumlu etkisi bulunmakta, ancak yayaların can kaybına neden olan trafik kazaları nedeniyle de sosyo-ekonomik zararlar meydana gelmektedir. Ayrıca günümüzde, daha ekonomik olması, sıkışık trafik durumunda rahat hareket edebilmesi, park sorunu oluşturmaması gibi nedenlerle motosikletler artan oranda kullanılmakta, benzeri nedenlere ilave olarak çevreci olması, fiziki kondisyonu güçlendirmesi ve ücretsiz olması gibi nedenlerle de bisiklet kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.

Bu bağlamda, yayalar, bisiklet ve motosiklet kullananların trafik güvenliği bakımından daha fazla risk altında bulundukları değerlendirilmekte olup, bu grup altındaki insanlar genel olarak “İncinebilir Yol Kullanıcıları” olarak adlandırılmaktadır. Yayalar arasında çocukların, yaşlıların ve engellilerin ayrı başlıklar altında değerlendirmeye alınmaları da söz konusudur.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan çalışmalara göre, tüm trafik kazası ölümlerinin %22’sini yayalar oluşturmakta, genel olarak yetişkin erkeklerin yaya kazalarında hayatlarını kaybettiği ve yaya kazalarının da çoğunlukla geceleyin meydana geldiği değerlendirilmektedir. Yaya kazalarının ekonomik düzeyi yüksek olan ülkelerde daha çok şehir bölgelerinde, ekonomik gelir seviyesi düşük olan ülkelerde ise kırsal alanda meydana geldiği belirtilmektedir.199

Tüm karayolu trafik ölümlerinin yarısından fazlası savunmasız yol kullanıcıları olarak tanımlanan ve motorlu araçlar karşısında ciddi hiçbir güvenlik tedbiri bulunmayan yayalar, bisikletliler ve motosikletliler oluşturmaktadır.

Trafik kazasında ölenlerin;

•%26’sını yayalar ve bisiklet sürücüleri,

•%28’ini iki veya üç tekerlekli motorlu araç sürücüleri,

•%29’unu da motorlu araç içinde bulunanlar oluşturmaktadır.200

Dünya yollarında hayatını kaybedenlerin yaklaşık yarısı yayalar, bisikletliler ve motosikletlilerden oluşan “incinebilir yol kullanıcıları” dır.

İncinebilir yol kullanıcıları arasında en fazla risk taşıyanlar motosikletliler olup, bunların riski araç içindeki insanlara göre 20 kat daha fazladır. Bisiklet kullanıcıları ve yayalar ise araç içindeki insanlara oranla 7 ile 9 kat daha fazla risk taşımaktadırlar.201

İncinebilir yol kullanıcılarının korunmasına yönelik olarak yapılan çalışmalarda, özellikle hedef odaklı denetimler yapılması tavsiye edilen alanlar arasında;

•Aşırı ve uygun olmayan hız,

•Alkol veya uyuşturucu/uyarıcı madde etkisinde araç kullanılması,

•Cep telefonu ve dikkati dağıtan diğer etmenler,

•Emniyet kemeri takılmaması,

•Çocuk koruma tertibatlarının kullanılmaması,

•Motosikletlerde koruyucu başlık takılmaması,

•Yorgun ve uykusuz olarak araç kullanılması, bulunmaktadır.

26.10.2018 tarihli ve 30577 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7148 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla, 2918 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesinde değişikliğe gidilmiştir. Buna göre, 2918 sayılı Kanunun “Yayalara ilk geçiş hakkı verilmesi” başlıklı 74’üncü maddesi; “Sürücüler, görevli bir kişi veya ışıklı trafik işareti bulunmayan ancak trafik işareti veya levhalarıyla belirlenmiş kavşak giriş ve çıkışları ile yaya veya okul geçitlerine yaklaşırken yavaşlamak, varsa buralardan geçen veya geçmek üzere bulunan yayalara durarak ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar. Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler 488 Türk Lirası idari para cezası ile cezalandırılırlar.” şeklinde düzenlenmiştir.

Bu doğrultuda, görevli kişi veya ışıklı trafik işareti bulunmayan ancak trafik işareti veya levhalarıyla belirlenmiş kavşak giriş ve çıkışları ile yaya veya okul geçitlerinde trafiğin tanzim ve düzenlenmesi ile yayaların karışmış olduğu trafik kazalarında kusur durumlarının belirlenmesinde yukarıdaki düzenleme göz önünde bulundurulmaktadır. İllerimiz trafik birimlerimizce, yaya ve okul geçitleri ile yayalara geçiş önceliği verilmesi konularında özel periyotlarla denetimler planlanarak gerçekleştirilmektedir.

YAYALAR VE DİĞER İNCİNEBİLİR YOL KULLANICILARINI KORUMAYA YÖNELİK DENETİMLER

STRATEJİK AMAÇ: Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde, Yaya Öncelikli Trafik Anlayışına Uygun Olarak Yayaları Korumaya Yönelik Etkin, Sürekli ve Yoğun Denetimler ile Trafik Güvenliğinin Sağlanmasına Katkı Sunulması

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

1.Sürdürülebilir Şehiriçi Hareketlilik Planları gibi uygulamalar vasıtasıyla incinebilir yol kullanıcılarının güvenliklerinin sağlanması için asgari güvenlik kriterlerinin belirlenmesi,

2.Yol Altyapı Güvenlik Yönetimi direktifi (2008/96/EC)’nin kısmen veya tamamen AB tarafından finanse edilen yollar ile şehirlerdeki ve kırsal alanlardaki tüm anayollar için uygulanmasının sağlanması,

3.Yayaların ve bisikletlilerin yoğun olduğu veya altyapı yatırımları dolayısıyla yayaların ve bisikletlilerin yoğun olması beklenen bölgeler ile ikamet bölgelerindeki azami hızın 30 km/s olarak tespit edilmesi,

4.TEN-T’nin parçası olarak EuroVelo ağının tespit edilmesi,

5.Üretim hızı 25 km/s kadar olan ve pedal çevrilmesi yoluyla azami devamlı üretim gücü 250 W’a kadar çıkabilen pedallı motorlu bisikletlere ilişkin tanımın mevzuatta muhafaza edilmesi,

6.İncinebilir yol kullanıcısı olarak kabul edilen tüm iki tekerlekli araç ve bisiklet sürücülerinin güvenliğinin artırılması için yeterli kaynağın ayrılması,

7.Daha yüksek oranda güvenlik sağlanabilmesi amacıyla bisikletler için tasarlanan koruyucu başlıkların özelliklerinin geliştirilmesi,

8.Bisiklet kullanımından uzaklaşmaya neden olan koruyucu başlığın takılması için kullanıcıların teşvik edilmesi,

9.Yaya ve bisiklet sürücülerinin yoğun olarak bulunduğu şehir alanlarında hedef odaklı hız denetimlerinin yapılması,

10.Trafikte Yaya Önceliğinin araç sürücüleri tarafından benimsenmesi amacıyla, trafik ışığı bulunmayan kavşak giriş ve çıkışları ile yaya ve okul geçitlerinde geçiş önceliğinin yayalara verilmesine yönelik kural ihlallerinin periyodik denetlenerek beraberinde bilgilendirme kampanyalarının yürütülmesi,

11.Vatandaşlar tarafından açılmış ve yaya/araç geçişi için kullanılan illegal tehlikeli geçiş noktalarının fiziki tedbirlerle kapatılması,

12.“Güvenli Trafik Şehri” uygulamasının başlatılması ve takibi,

13.İncinebilir yol kullanıcısı ölüm oranının düşürülmesi için somut hedeflerin belirlenmesi.

x. Agresif Sürücü Davranışlarının Denetimi

(Yakın Takip, Drift, Öndeki Aracı Hatalı Geçme, Trafiği Tehlikeye Düşüren Hareketler gibi)

Trafik güvenliğini tehdit eden trafik kazaları disiplinler arası bir sorun olup, önlenebilmeleri için yine aynı şekilde disiplinler arası ve iyi koordine edilmiş çabaları gerektirmektedir.

Trafik kazaları sonucu trafik güvenliğinin bozulmasının başlıca üç faktörü mevcuttur. Bunlar; insan, araç ve çevredir. Özellikle insan kaynaklı hatalar nedeniyle çok ciddi sonuçları olan trafik kazaları meydana gelmektedir.

Güvensiz insan davranışları olarak bilinen ve sonucu olumsuz olarak ortaya çıkan insan davranışları, bilimin inceleme konuları arasındaki yerini muhafaza etmektedir. Trafik kural ihlalinde bulunan bireyler suç sosyolojisi bağlamında, bir sapma davranışı göstermekte, normları yok saymakta ve mevzuatla yasaklanan bir yöntemle hedeflediği amaca ulaşmaya çalışmaktadır.202

UNECE tarafından söz konusu tehlikeli sürücü davranışları “Agresif Sürücü Davranışları” kategorisinde değerlendirilmektedir. Agresif sürücü davranışları, “Sabırsızlık, sıkıntı, düşmanlık veya acele nedeniyle bir sürücünün kasıtlı olarak, kendisinin veya diğer sürücülerin hayatını tehlikeye atacak şekilde araç kullanması” olarak tanımlanmaktadır.203

Yakın takip, drift, öndeki aracı hatalı geçme ve trafiği tehlikeye düşüren hareketler gibi agresif sürücü davranışları, sürücüler tarafından yapılan kural ihlalleri arasında önemli bir yer tutmaktadır.

Bazı araştırmalara göre; hareket halinde yapılan denetim yönteminde, resmi polis otosunu gören sürücü sayısı daha fazla olacağından, sürücü davranışlarının kurallara uygun hale getirilmesinde seyir halinde denetim yönteminin daha etkin olduğu belirlenmiştir. Deneysel çalışmalara göre;204

•Polisin görünürlüğünün, sürücülerin %95’inde hızı düşürme davranışı oluşturduğu,

•Sabit veya seyir halinde olduğu önemli olmaksızın, polis otosunu gören sürücünün frene bastığı,

•Hale etkisinin, sabit denetime göre seyir halinde yapılan denetimde daha uzun süre devam ettiği,

•Sürücü davranışlarının algılanan yakalanma riskiyle ilişkili olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Araştırma sonuçlarından da anlaşılacağı üzere, uzun bir güzergah boyunca hareket eden sürücülerin davranışlarının kurallara uygun hale getirilmesi istendiğinde seyir halinde denetimin daha etkili olduğu değerlendirilmektedir.

Yakın takip, drift, öndeki aracı hatalı geçme ve benzeri trafiği tehlikeye düşüren hareketlerin denetimi ile genel caydırıcılık veya özel caydırıcılık oluşturulması sağlanabilmektedir. Örneğin, aynı yerde sürekli olarak yüksek görünürlüklü denetimlerin yapılması sürücülerin sadece o özel bölgelerde ihlallerden kaçınmalarını sağlayacaktır.

Yüksek görünürlüklü ve planlanmış trafik polis devriyelerinin radar gibi sistemlerle birlikte kullanılması ise yol kullanıcılarında denetimlerin her an her yerde yapılabileceğine dair algıyı güçlendirmektedir. Denetimlerin ne zaman ve nerede yapılacağına dair tahminde bulunulamaması daha genel bir caydırıcı etki yaratacak ve sürücüleri her nerede olurlarsa olsunlar, her zaman trafik kurallarına uygun araç kullanmak yönünde teşvik edecektir.205

26.10.2018 tarihli ve 30577 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7148 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla, 2918 sayılı Kanun’un 46 ve 67’nci maddelerinde değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikle, trafikte drift, birbiri ardına şerit değiştirmek (makas) suretiyle trafik güvenliğini tehlikeye düşüren araç ve sürücülerine uygulanan yaptırımlar ağırlaştırılmıştır.

Trafik kurallarına uymayarak trafik güvenliğini tehlikeye düşürecek şekilde olumsuz ve tehlikeli davranışta bulunanlarla etkin olarak mücadele edilmesi, can ve mal emniyeti ile trafik güvenliğinin sağlanabilmesi, vatandaşlarımızın güvenlerinin sarsılmaması ve kamu otoritesinin zaafa uğratılmaması amacıyla basın yayın organları takip edilerek, trafik kurallarını ihlal ederek olumsuz hareketlerle güvenliği tehlikeye düşüren kişiler ve araçların tespitinin yapılarak gerekli işlemlerin yapılması denetleme birimlerine duyurulmuştur.

Bu kapsamda, trafik güvenliğini tehlikeye düşürecek şekilde araç kullandığına yönelik yazılı ve görsel medyada çıkan haberler incelenerek, araştırmalar neticesinde araç/sürücü tespit edilmesi halinde, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ilgili maddelerinden cezai işlem uygulanarak, sürücü ruh sağlığının yerinde olup olmadığının tespiti için hastaneye sevk edilerek, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 179’uncu maddesinin ikinci fıkrasında; (Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya mal varlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare eden kişi iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır) hükmü uyarınca adli işlem başlatılmaktadır.

AGRESİF SÜRÜCÜ DAVRANIŞLARINA YÖNELİK DENETİMLER

STRATEJİK AMAÇ: Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde Agresif Sürücü Davranışlarının Etkin, Sürekli ve Yoğun Denetimi ile Trafik Güvenliğine Katkı Sunulması

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

1. Agresif sürücülük kapsamına giren davranışları mükerrer olarak gösteren sürücülerin;

i. Sürücü belgelerinin geçici olarak geri alınması,

ii. Bu sürücülerin psikoteknik muayeneye tabi tutulmaları,

iii. Sürücü kursu eğitiminin yenilenmesi gibi tedbirlerin uygulanması konusunda gerekli çalışmaların yapılması,

2. Agresif sürücü davranışlarının tespiti ve cezalandırılması amacıyla elektronik denetleme sistemlerinin ve diğer teknolojik imkanların, hava araçlarının ve iha/drone sistemlerinin kullanılması,

3. Agresif sürücü davranışı olarak öne çıkan yakın takip, drift, öndeki aracı hatalı geçme ve trafiği tehlikeye düşüren diğer hareketlerin resmi ve sivil trafik ekipleri ile seyir halinde veya sabit olarak denetlenerek idari yaptırımın sürücünün durdurulması suretiyle tatbik edilmesi,

4. Trafik kolluğunun veya diğer denetim yöntemlerinin bulunmadığı yer ve zamanlarda agresif sürücülüğün tespiti amacıyla trafik kural ihlali ihbarlarının artırılmasına yönelik çalışmaların yapılması,

5. Agresif sürücülüğün tespiti ve cezalandırılması amacıyla araç içi kayıt sistemlerinin kullanımının artırılması.

xi. Sürücülerin Yorgunluk ve Uykusuzluk Denetimi

“Sürücülüğe Yeterlik ve Uygunluk İncelemesi” kategorisi altında ele alınan bu denetim türü hastalık, yorgunluk, uyku veya dalgınlık gibi faktörlerin trafikte güvenli araç kullanmaya etkilerinin başta yaşlı sürücüler ile ticari olarak yük ve yolcu taşımacılığı yapan sürücüler olmak üzere denetim altında tutulmasıdır.

Araştırmalara göre, dikkat dağınıklığı altında araç sürülmesi ve yorgunluk gibi nedenlerin narkotik, psikotropik ilaçlar ile uyuşturucu ve psikoaktif maddeler, yol ortamında görsel dikkat dağınıklığına neden olan cep telefonları ve diğer elektronik cihazlar kadar trafik güvenliği açısından riskli olduğunu ortaya koymaktadır.

Avrupa Trafik Güvenliği Gözlemevi (ERSO) tarafından hazırlanan raporlara göre;206sürücünün yorgun ve uykusuz olmasının başlıca iki nedeni arasında kişinin özel hayatında uyku düzeninin olmaması veya iş yoğunluğundan ve baskısından kaynaklanan uykusuzluk durumu sayılmaktadır. Yorgunluk ve uykusuzluğun, sürücünün dikkatini, aracı kumanda etme yeteneğini, yapmak istediği hareket ile yaptığı hareket arasındaki koordineyi ve ani gelişen durumlara karşı reaksiyonunda aksamalara neden olduğu ve özellikle vardiyalı olarak çalışan sürücülerin, profesyonel sürücülerin, genç sürücülerin ve uyku düzensizliği problemi olan sürücülerin riskinin daha fazla olduğu değerlendirilmektedir.

Aracın yoldan çıkması şeklinde olan kazalarda, sürücünün tek başına olduğu kazalarda, fren izinin olmadığı veya çok kısa olduğu kazalarda sürücünün uykusuz veya yorgun olduğunun değerlendirilmesi gerektiği ve bu tür kazaların genel olarak ölümle sonuçlandığı belirtilmektedir.

Bu nedenle, diğer risk faktörleriyle olduğu kadar yorgunluk ve uykusuzluktan kaynaklanan dikkat dağınıklığı ile de mücadele amacıyla trafik denetimlerinin yerine getirilmesi önerilmektedir.

Araç içi denetim sistemleri olan takograflar ile kamera sistemleri, çalışma sürelerine riayet edilmediğinin ve sürücünün yorgun veya uykusuz olabileceğinin hali hazırda denetiminde kullanılmaktadır. Teknolojinin gelişimi ile birlikte, sürücü yorgunluğunun anlaşılmasında etkin olacağı değerlendirilen cihazların da adapte edileceği değerlendirilmektedir.

Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapan sürücülerin yol kenarı denetim noktalarında durdurularak denetlenmesi yöntemiyle son yıllarda ciddi bir ilerleme kaydedilmiştir.

Araç içi sistemlerle denetimler, yük ve yolcu taşımacılığı firmalarının sürücü yorgunluğu ile mücadele alanında daha fazla gayret göstermeleri, sürücünün aşırı ve uygun olmayacak şekilde çalıştırılmasının aynı zamanda bir iş sağlığı ve güvenliği sorunu olduğunun farkına varmaları, çalışanlar olarak sürücülerin haklarının takipçisi olmaları, bilgilendirme kampanyaları ve trafik kolluğu denetimleri bu alanda yapılabilecek başlıca çalışmalardır.

SÜRÜCÜLERİN YORGUNLUK VE UYKUSUZLUK DENETİMLERİ

STRATEJİK AMAÇ: Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde Sürücülerin Yorgunluk ve Uykusuzluk Denetimlerinin Etkin, Sürekli ve Yoğun olarak Yapılması ile Trafik Güvenliğinin Sağlanmasına Katkı Sunulması

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

1.Yük ve yolcu taşımacılığında kullanılan ana güzergâhlar üzerinde tespit edilen noktalarda yük ve yolcu taşımacılığı yapan araçların durdurularak sürücülerin yorgunluk ve uykusuzluk durumlarının incelenmesi,

2.Uzak yoldan geldiği ve uzun süreyle devamlı araç kullandığı değerlendirilen sürücülerin uygun dinlenme alanlarında ve denetim noktalarında kısa süreli mola vermelerinin/dinlendirilmelerinin sağlanması,

3.Yorgunluk denetimlerinin yapılmasına imkân veren teknolojik aletlerin araçlarda zorunlu hale getirilmesi yönünde çalışmaların yapılması.

b. Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde “ARAÇ ODAKLI” Trafik Denetimleri

Karayolu ağında meydana gelen trafik kazalarının bir kısmı tek aracın karışmış olduğu kazalar olup, uluslararası kuruluşların kaza analizlerinde ayrı bir başlık olarak ele alınmaktadır.

Tek araçlı kazalarda, genel olarak sürücü dikkatini dağıtan unsurlardan olan cep telefonu kullanımı veya sürücünün sürüşe uygunluğunu etkileyen yorgunluk, alkol kullanımı gibi nedenler veya başlı başına riski artıran unsurlardan olan aşırı hız gibi faktörler rol oynamaktadır.

Tek araçlı kazaların diğer bir boyutunu da yaya kazaları oluşturmakta olup, yayalar konusu aynı zamanda İncinebilir Yol Kullanıcıları başlığı altında da ele alınmıştır.

Ticari faaliyetler kapsamında karayolunun güvenli kullanımı ise, özellikle ticari maksatla yük ve yolcu taşımacılığı başta olmak üzere, hususi ve bireysel amaçlar dışında, ticaret veya başka maksatlarla yük ve yolcu taşımalarının daha detaylı olarak ele alınmasını gerektirmiştir.

Motosikletler, motorlu bisikletler ve bisikletlerin oluşturduğu iki tekerlekli taşıtlar günümüz şartlarında gittikçe daha fazla ilgi görmekte ve motosikletler şehiriçi ve şehirdışı trafiğinde, motorlu bisikletler ile bisikletler ise şehiriçi trafiğinde artan oranda kullanılmaktadır.

Yakıt tasarrufu sağlamaları, çevreci olmaları, insanların tabiata daha yakın olmalarına yardımcı olmaları, özellikle şehiriçi kullanımda park yeri sorunu oluşturmamaları ve trafik sıkışıklığında bile rahatça ilerleyebilmeleri gibi nedenlerle tercih edildikleri değerlendirilmektedir.

Ancak, trafikte sayıları arttıkça bu araç sınıfının risk oluşturma ihtimalinin minimize edilmesi için özel olarak incelemeye tabi tutulmaları da gerekmektedir.

ii. Yük ve Yolcu Taşımacılığı Yapan Araçların Denetimi

1.Yük Taşımacılığı Yapan Ağır Tonajlı Araçların Denetimi

Ağır tonajlı kamyon, çekici, tanker gibi araçların karıştıkları kazalar incelendiğinde, kazaya karışan söz konusu araçların çoğunun arka işaretlemelerinin yetersiz olduğu, arka koruma çerçevesinin bulunmadığı veya AİTM Yönetmeliğine uygun olmadığı, bu sebeple arkadan çarpmalarda, çarpan aracın öndeki ağır tonajlı aracın altına girmesi ile kaza şiddetinin ve sonucunun ağırlaştığı, bu araçların banket veya şerit üzerinde, zorunlu haller dışında, yeterli uyarıcı işaretlemeleri yapmadan duraklamada bulundukları ve park ettikleri, trafik kazalarının bir kısmının ağır taşıtların uygunsuz şerit kullanımı nedeniyle meydana geldiği değerlendirilmektedir.

Bu nedenle, şehirlerarası karayollarında yük taşımacılığı yapan araçların görünürlüğünü ve güvenliklerini artırmaya yönelik olarak, söz konusu araçlarda bulunması gereken yan ve arka koruma çerçevesi ile arka işaret levhası ve reflektör bulundurulması başta olmak üzere kazalara etken diğer trafik ihlallerini önlemek amacıyla denetimler yapılmaktadır.

Yük taşımacılığı yapan kamyon, çekici, tanker gibi araçların karıştığı kazaların başlıca nedenlerinin arkadan/yandan çarpma, yoldan çıkma ve devrilme/savrulma/takla atma şeklinde meydana geldiği, bu kaza oluş türlerine ise aşırı hızlı araç kullanma, yol şartlarına aracın hızını uydurmama, yorgun ve uykusuz araç kullanma ile sürüş sırasında konsantrasyon eksikliğinin sebep olduğu anlaşılmaktadır.

Denetimlerde özellikle; takograf kayıtları üzerinden sürücülerin başta hız ve araç kullanma süreleri incelenerek kontrol edilmektedir. Diğer taraftan, söz konusu araçların, ağır ve büyük hacimli olmaları, arka ve yan koruma çerçevesinin bulunmaması veya standartlara uygun olmaması nedeniyle, özellikle arkadan/yandan çarpma şeklindeki karıştıkları kazaların ölüm veya ağır yaralanma ile sonuçlandığı gözlenmektedir.

Ülke genelinde yürütülen Yük Taşıyan Araçlar ve Sürücüler üzerinde yapılan denetimlerde; arka koruma çerçevesi, reflektör veya ışık donanımları gibi mevzuatta belirtilen teknik şart ve donanımları sağlaması, bu araç sürücülerinin başta hız olmak üzere, araç kullanma süreleri, yükleme, uygun şeritte sürme ve diğer kurallara uymalarına yönelik genel denetimlerin yanında özel denetimler planlanarak gerçekleştirilmektedir.

TRATEJİK AMAÇ: Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığı Yapan Otobüslerin Etkin, Sürekli ve Yoğun Olarak Denetimlerinin Yapılarak Trafik Güvenliğinin Sağlanmasına Katkı Sunulması

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

1.Şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan otobüslerin, 7/24 esasına göre oluşturulan denetim noktalarının artırılması ve denetimlerin kesintisiz ve kararlı bir şekilde devam ettirilmesi,

2.Terminaller arası ortak altyapı sisteminin kurularak, bilgi kayıt işlemlerinin sürekli güncel tutulması (muayene, sigortalar, şoförlerin tespiti, giriş-çıkış saatleri vs),

3.Şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan otobüslerin araç plaka ve sürücü bilgilerinin oluşturulacak ortak bir sistem yoluyla izlenerek denetimlerinin yapılması,

4.Şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan otobüslerin çıkış terminallerinde ve ara terminal noktalarında denetimlerinin yapılması,

5.Terminallerde, kart okuyucular vasıtasıyla sürücü kartı denetimlerinin yapılmasının sağlanması,

6.Şehirlerarası otobüslerde sivil personel görevlendirilerek hareket halinde denetim uygulamasının devam ettirilmesi,

7.Sefere çıkacak araçların muayene geçerlilik süresinin seferin tamamlanma süresinden önce biteceği durumlarda veya seferden önce muayenesinin bittiği durumlarda aracın sefere çıkışını engelleyecek tedbirlerin alınması ile ilgili mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması.

Şehiriçi kamu ve özel kurum ve kuruluşların personel servis taşımacılığı, özel kişilere ait personel servis taşımacılığı, turizm servis taşımacılığı, firmalara ait ücretsiz servis taşımacılığı gibi birçok iş kolunda çalışmakta olan personelin şehiriçi taşımacılığında servis araçları tarafından taşımaları yapılmaktadır.

Söz konusu servis araçlarının faaliyetlerine ilişkin düzenlemeler belediyeler tarafından yapılmaktadır. Ancak trafik güvenliğini ilgilendiren hususlarla ilgili trafik kolluğunun denetim faaliyetlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.

Şehiriçi ve şehirlerarası karayollarında özel veya kamuya ait işletme, fabrikalara personel, işçi taşıyan araçların trafik kazalarına karışmalarının önlenmesi amacıyla araçların teknik yeterliliklerinin, yetki ve izin belgelerinin kontrolleri yapılmaktadır. Yerleşim yeri içerisinde toplu taşıma araç sürücülerinin, başta seyir halinde cep telefonu kullanımı ile kırmızı ışık ihlali olmak üzere, trafik işaret levhaları ve yer işaretlemeleriyle gösterilen yaya geçitlerinin bulunduğu karayolu kesimlerinde araçlarının hızını düşürmedikleri, yolcu indirme ve bindirme kurallarına uymadıkları, taşıma sınırı üzerinde yolcu almaları nedeniyle, trafik güvenliğini tehlikeye düşürdükleri gözlemlenmektedir.

Söz konusu araç şoförlerinin 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun sırasıyla; 65/1-a, 78/1-a, 58, 73, 47/1-b, 51 maddelerinin ihlal edilmesi yukarıda yer alan tespitleri doğrular niteliktedir. Bu araç sürücülerinin direksiyon hakimiyetini kaybetmesi neticesi “kaldırıma çarpma, arkadan çarpma, karşı istikamete geçerek çarpışma, durakta bekleyen veya yaya yolu üzerindeki yayalara çarpma vb.” şekilde trafik kazalarına karıştıkları bilinmektedir.

Bu kapsamda; trafik güvenliğinin sağlanması, trafik kazalarının en aza indirilmesi ve denetim faaliyetleri yoluyla sürücüler üzerindeki algılanan yakalanma risk duygusunun artırılması amacıyla özel denetimler planlanarak gerçekleştirilmektedir.

1. Okul servis araçlarından faydalanan öğrencilerin güvenli seyahatlerinin sağlanabilmesine yönelik Okul Servis Araçları mevzuatının belirli periyotlarla gözden geçirilerek düzenlenmesi,
2. Okul servis araçlarının öğrenciler ve diğer yol kullanıcıları açısından güvenlikli olarak kullanımı konusunda; tüm sorumlu kurum/kuruluşların eşgüdüm halinde süreci yürütmeleri,
3. Okul servis araçlarının yetkili diğer kurum ve kuruluşlar ile işbirliği halinde rutin ve öngörülemeyen periyotlarla denetimlerinin yapılması.

 

Teknolojinin ve teknik ilerlemelerin ulaşım sektörüne ve araçların gelişimine çeşitli şekillerde katkısı olmaktadır. Yakın zamana kadar motosiklet ve bisikletin hakim olduğu iki tekerlekli ulaşım araçları grubu, teknolojideki gelişmelere dayalı olarak değişime uğramış ve çeşitlilik göstermiştir. Elektrikli motorların klasik vasıtalara adaptasyonu ve elektrik kaynaklı olarak hareket edebilen yeni vasıtaların üretilmesi ile birlikte karayollarımızda görmeye alışık olduğumuzun dışında yeni “İki Tekerlekli Motorlu Araçlar” olarak da adlandırılan bir sınıfın popülaritesi artmaya başlamıştır.213

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun tanımların bulunduğu 3’üncü maddesinde bu gelişme çerçevesinde 12.07.2013 tarih ve 6495 sayılı kanunla değişiklik yapılarak bisiklet tanımı ile motorlu bisiklet (moped) tanımı güncellenmiştir;

Bu güncellemeler çerçevesinde tanımlama ya göre, azami sürekli anma gücü 0,25 kW’ı geçmeyen, hızlandıkça gücü düşen ve hızı en fazla 25 km/s ulaştıktan sonra veya pedal çevrilmeye ara verildikten hemen sonra gücü tamamen kesilen motorlu bisikletler de “Bisiklet” tanımına dahil edilmiş, aynı şekilde “Motorlu Bisiklet (Moped)” tanımı da güncellenerek azami hızı saatte 45 km’yi içten yanmalı motorlu ise silindir hacmi 50 cm3’ü, elektrik motorlu ise azami sürekli nominal güç çıkışı 4 kW’ı geçmeyen iki veya üç tekerlekli taşıtlar ile aynı özelliklere sahip net ağırlığı 350 kg’ı aşmayan dört tekerlekli motorlu taşıtlar olarak tanımlanmış ve elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının hesaplanmasında batarya ağırlıklarının dikkate alınmayacağı hükme bağlanmıştır.

Uluslararası literatürde ise yeni bir ulaşım alternatifi oluşturan “Motorlu İki Tekerlekliler”in grubunda insan adale gücüyle hareket eden bisiklet dışında kalan motosikletler, mopedler ve scooter olarak adlandırılan ulaşım vasıtaları ifade edilmektedir. Dünyada henüz söz konusu grupla ilgili oluşturulmuş bir tanım birliği mevcut değildir.

Yakın zamana kadar, iki tekerlekli motorlu araç kullanıcılarının incinebilir yol kullanıcısı olup olmadığına ilişkin tartışmalar süregelmiştir. Bunun altında yatan neden bu gruba giren yol kullanıcılarının da yayalara ve bisikletlilere karşı tehdit oluşturmasıdır. Günümüz literatüründe, Motorlu iki tekerleklilerin dahil edildiği durumlarda genel olarak “Korunmasız Yol Kullanıcıları” ifadesinin kullanıldığı, sadece yayalar ile bisikletliler kastedildiğinde ise “İncinebilir Yol Kullanıcıları” teriminin kullanıldığı görülmektedir. Motosiklet sürücülerinin koruyucu başlık (kask) ve koruyucu kıyafet kullanıyor olmaları bu sürücü grubunu araçlara karşı tam korumalı hale getirmemektedir. Nedeni ise, bu grubun korunması için araç kaportası ve emniyet kemeri gibi araç içindekilerin sahip olduğu koruma tertibatlarının motosikletlerde bulunmaması, buna karşılık kullandıkları motosikletlerin çok yüksek hızlarda hareket etme kapasitesinin bulunması dolayısıyla hayatlarının daha büyük risk altına girmesidir.

İki tekerlekli motorlu araçlar için tip onayı çalışmalarına ilişkin süreç devam etmektedir

22.08.2015 tarih ve 29453 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların ve Dört Tekerlekli Motosikletlerin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/168/2013)” bu alandaki mevzuatı düzenlemektedir.

Sürücülerin sürüş yeteneklerinin artırılması

Motosikletlerin kullanılması ve güvenliği tamamıyla sürücüsünün yeteneklerine, eğitimine, tecrübesine ve sürüş davranışlarına bağlıdır. Bu bakımdan diğer araçlara göre daha riskli olduğu bilinen motosiklet sürücülerinin eğitim ve belgelendirilme aşamalarında hassasiyetle davranılması gerekmektedir. Bu amaçla temel eğitim ve tekrarlama/güncelleme eğitimlerinin motosiklet sürücüleri için uygulanması gerekmektedir. Eğitim içinde derecelendirmeler yapılarak belli bir seviyeye kadar olan eğitim ile sürülebilecek motosikletlerin motor hacmine sınırlandırma getirilmesi gibi uygulamalar tavsiye edilmektedir.

Motosikletlerin görünürlüklerinin yetersiz olması, diğer yol kullanıcılarının motosikletlerin hızı konusunda yeterli algı sahibi olmaması, motosikletlerin çok kısa mesafelerde üst düzeyde hıza ulaşabilmesi ve yüksek hızda yapılan en küçük hatanın ölümcül sonuçlarının olması gibi nedenlerden dolayı motosikletlerin özel usullere tabi tutulması normal karşılanmalıdır.

Eğitimin aşamalara ayrılması konusunda Avrupa Birliği Komisyonu tarafından hazırlanan “Motosiklet Eğitimi Birinci Seviye Eğitim Kılavuzu” örnek alınarak benzer çalışmaların yapılması mümkündür.214

İki tekerlekli motorlu araçların kullanıcılarına güvenli bir çevrenin sunulması

İki tekerlekli motorlu araçların karıştığı birçok kazada altyapı iyileştirmelerinin gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu konuda birçok kılavuz ve kaynak çalışması literatürde mevcuttur. Yolun dizaynı, yapımı ve bakımı aşamalarında özellikle kaydırmayan yol yüzeyi tasarımının ve yol kenarı elemanlarının ve yapılarının iki tekerlekli motorlu araçları koruyacak şekilde yapılması önem arz etmektedir.

Avrupa Yol Değerlendirme Programı (EuroRAP)’nın karayollarının değerlendirilmesinde iki tekerlekli motorlu araçlara ilişkin risk değerlendirmelerine ve performans izleme kriterlerine yer vermesi memnuniyetle karşılanmaktadır.215

Ülkemizde son yıllarda motosiklet ve motorlu bisiklet sayısı ile kullanımı hızla artmakta olup, bu araçlar tescilli araç sayısının %14.6’sını teşkil etmekte, kazaya karışan araçların ise %18.8’ini bu tür araçlar oluşturmaktadır.

Trafik denetimlerinin başlıca hedefi yol kullanıcılarında uyum davranışının geliştirilmesi olup, insanın maddi varlığına gelebilecek her türlü bedeni zararlar ile malvarlığına tehdit oluşturabilecek her türlü zararlı hareketlerin bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Yıllara göre değişim göstermekle birlikte, 2020 yılı itibariyla Karayolları Genel Müdürlüğü envanterinde bulunan;

3.060 km otoyol,

31.006 km devlet yolu,

34.185 km il yolları olmak üzere 68.251 km yol ağı bulunmaktadır. Ayrıca; köy yollarının toplam uzunluğu 182.500 km’dir.

Bu yolların büyük bir kısmı Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerleri açısından önem arz etmekte olup, 01.01.2020 itibariyla devlet yollarının trafik hacim haritası aşağıda bulunmaktadır;218

Şekil: Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası (2019)

İl Yolları; belediyeler veya diğer kurumların sorumluluğunda bulunan yollar dışında kalan, illeri birbirine, devlet yollarına, limanlara, tersanelere, demiryolu istasyonlarına, havaalanlarına ve kamu ihtiyacının gerektirdiği diğer yerlere bağlayan ve bir il sınırı içinde başlayıp biten karayollarını ifade etmektedir.

01.01.2020 tarihi itibariyla il yollarının toplam uzunluğu 67.330 km olup 2019 yılı Karayolları Genel Müdürlüğü sorumluluğunda bulunan yol ağındaki il yollarının Taşıt/km 19 milyar 002 milyon, Yolcu/km 42 milyar 612 milyon, Ton/km 20 milyar 067 milyon’dur.223

İl yollarında trafik güvenliğinin sağlanması bağlamında bazı tedbirlerin alınmasının uygun olacağı değerlendirilmekte olup bu tedbirler arasında;224

• Trafiğin sakinleştirilmesi ve incinebilir yol kullanıcılarının korunmasına yönelik tedbirlerin alınması,
• Gidiş-gelişli olarak kullanılan il yollarında öndeki aracın kontrollü ve güvenli olarak geçilmesine imkan veren ilave şeritlerin veya öndeki aracı geçmeye uygun yol genişliğinin belli bölgelerde sağlanması ve sola dönüşlere imkan veren karşıdan gelen trafikle karşılaşma imkanını ortadan kaldıran yol düzenlemelerinin yapılması
• İki yönlü trafik tarafından kullanılan yollarda, orta çizginin bariyerle ayrılması
• Kavşaklarda ve farklı istikamette seyreden trafiğin karşılaşma ihtimalinin bulunduğu yerlerde aydınlatmanın sağlanması,
• Yatay hizalamaların yapılması,
• Keskin virajlarda levhalamaların yapılarak hızın kademeli olarak düşürülmesi,
• Belirli aralıklarla hız levhalarının dikilmesi,
• Sarsma bandı şerit uygulamasının yapılması,
• Yolda meydana gelen çukur, göçük gibi hasarların düzenli olarak kontrolü ve onarımı,
• Yol kenarlarındaki cisimlerin düzenli olarak kontrol edilmesi, görüşü engelleyen ağaç, direk ve çit gibi yapıların yoldan uzaklaştırılması, sayılabilir.

Köy Yolu; devlet ve il yolları ağı dışında kalan köyü, köye (belde belediyeleri dahil) ve bağlılarına, il, ilçe ve belde merkezleri ile devlet ve il yollarına bağlayan yollara denilmektedir.

Kırsal yollar ile köy yolları trafik güvenliği bakımından özel ilgi gösterilmesi gereken alanlardır. Bu bölgelerde, yol ve çevre yapısı her zaman optimum şartları yansıtmayabilmektedir. Doğal şartlar, iklim şartları, arazi yapısı ve benzeri nedenler dolayısıyla yol yapısında bozulmaların meydana gelme olasılığı da yüksektir.

Köy yolları, turistik yollar, orman yolları gibi yollar genel olarak kırsal alanda bulunan yollar olup, turistik yolların yapım ve bakımı, Kültür ve Turizm Bakanlığınca sağlanan finansmanla Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Köy yolları İl Özel İdare Müdürlüklerinin, orman yolları Orman Bakanlığı’nın sorumluluğundadır.225

Köy yollarının yapım, bakım ve onarımları 22.02.2005 tarihli 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu kapsamındaki idareler tarafından yerine getirilmektedir.

1.Kırsal alanlarda ve köy yollarında meydana gelen trafik kazalarının analiz edilerek mahalli denetim planlarının hazırlanması,

2.Denetim planları hazırlanırken “Sıfır Can Kaybı” hedefinin gözetilmesi,

3.Denetim planlamalarında yol kullanıcılarına, yaşadıkları bölgenin yol ve çevre özelliklerini öğretme, alışkanlık kazandırma ve kaza önleme düşüncesiyle hareket edilmesi,

4.Kırsal alanlarda ve köy yollarında sürücü belgesiz, tescilsiz veya tescil plakasız olarak araç kullanımının trafik güvenliğine karşı oluşturduğu tehdidin ortadan kaldırılması amacıyla denetimlerin yapılması,

5.Köy yollarında alkollü olarak araç kullanma alışkanlığının önlenmesi amacıyla şüphelenilen tüm araçların durdurulması suretiyle alkol testlerinin yapılması ve yıllık olarak o bölgede tescilli araçların en az 1/5’inin denetimden geçirilmesinin hedeflenmesi,

6.Köy yollarında tescilsiz veya tescil plakasız motosiklet kullanma alışkanlığının ortadan kaldırılması için denetimlerin yapılması, tescil plakası takılı olanlarda ise plakanın standartlara uygunluğuna ve görünürlüğüne yönelik tarzda denetimin yapılması,

7.Traktör, iş makinesi gibi araçların karayolunu kullanmaları esnasında diğer yol kullanıcılarına azami dikkat ve özen göstermelerinin sağlanması amacıyla; sürücüler üzerinde sabit ve seyir halinde denetimlerin yapılması,

8.Traktör, iş makinesi gibi araçların karayolunu kullanmaları esnasında diğer sürücüler tarafından görünür olabilmeleri için gerekli denetimlerinin bulundukları mahalde yapılması,

9.Köy yollarının ve kırsal alandaki yolların rutin kontrollerinin yapılarak yol yapısında meydana gelen çökme, yarılma gibi fiziki olumsuzluklar ile yol çevresinde meydana gelen ve yol kullanıcılarını riske atan çevresel faktörlerin ortadan kaldırılmasının sağlanması.

v. Şehiriçi Cadde ve Sokaklarda Trafik Denetimi

BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri içerisinde kentsel yaşam kalitesini doğrudan ilgilendiren 11 no’lu hedefinde; “Sürdürülebilir şehirler ve topluluklar yaratarak kentleri ve yerleşim yerlerini kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir hale getirmeyi hedefleyen bir sürdürülebilir kalkınma planı” oluşturulması önerilmektedir. Bu hedef doğrultusunda belirlenen alt hedeflerde özellikle kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve engelliler için güvenli, kapsayıcı ve ulaşılabilir, yeşil ve kamusal alanlara genel erişim, temel kamu hizmetlerine erişebilirlik, sürdürülebilir ulaşım, ödenebilir konut arzı, hava ve çevre kalitesinin iyileştirilmesi, doğal ve kültürel mirasın korunması gibi kentsel yaşam kalitesini oluşturmakta önemli olan öncelikler bulunmaktadır.

Ülkemizdeki nüfus artışı ile birlikte meydana gelen hızlı şehirleşme ve bunun sonucunda ortaya çıkan ulaşım sorunları ile taşıt ve sürücü sayısındaki artışlar trafik sorununu da beraberinde getirmiş olup, söz konusu şehiriçi trafik sorunlarına çözüm üretilmesi amacıyla;226

1. Toplu taşıma hizmetleri,

2. Engelli düzenlemeleri,

3. Yaya kaldırımları ve yaya geçitleri,

4. Bisiklet yolu,

5. Yayalaştırma,

6. Park-otoparklar,

7. Okul ve personel servis araçları,

8. Taşıma ve araç cinslerine ilişkin kısıtlamalar,

9. Karayolu yapısında ve kenarında yapılan yol çalışmaları,

10. Altyapı, karayolu ve trafik işaretlemeleri,

11. Semt pazarları, galeriler, seyyar satıcılar vb. ticari faaliyetler ile

12. Trafik kural ihlalleri,

alanlarında çalışmaların yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.227

İçişleri Bakanlığınca yapılan çalışmalarda, şehiriçinde meydana gelen incinebilir yol kullanıcılarının karıştığı trafik kazalarının sebepleri irdelendiğinde;

•Yayaların; yola birden çıkmak, duran taşıtların ön ve arkasından yola çıkmak, yolda oynamak ve kırmızı ışıkta geçmek gibi temel trafik kurallarını ihlal ettikleri,

•Sürücülerin ise; yayalara ilk geçiş hakkını vermemek,228 yaya geçitlerinde hız, kırmızı ışık ve şerit ihlali olmak üzere Karayolları Trafik Kanununda belirtilen kurallara uymadıkları, tespit edilmiştir.

ŞEHİRİÇİ CADDE VE SOKAKLARDA TRAFİK DENETİMİ

STRATEJİK AMAÇ: Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde Şehiriçi Cadde ve Sokaklarda Etkin, Sürekli ve Yoğun Denetimler ile Trafik Güvenliğinin Sağlanmasına Katkı Sunulması

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

1.Kentlerimizin yol ve trafik durumu ile trafik kazalarına ait sonuçları dikkatle değerlendirilerek; özellikle okul, hastane ve alışveriş merkezlerinin yoğun olduğu yerlerdeki yollarda, güvenli hız sınırlarına uyulmasını sağlamaya yönelik yatay ve düşey işaretlemeler ile standartlara uygun fiziki tedbirlerin (Yol Sathı Hız Kontrol Elemanları-Tümsekler-Kasisler) alınıp, etkin bir şekilde uygulanması,

2.Şehiriçi trafik kazalarının yoğun olduğu noktalarda kaza nedenlerinin analiz edilerek elektronik sistemler ile kazaların önlenmesi amaçlı denetimlerin yapılması,

3.Trafik kontrol programlarına uygun olarak, radar araçları ile şehiriçi hız kontrollerine ağırlık verilerek, belirlenen hız sınırlarına uyulması ve yayaların geçiş hakkına riayet etmeleri konularında sürücülere alışkanlık kazandırılmasının sağlanması,

4.Bulvar ve caddeler üzerinde sık aralıklarla yapılmış olan kontrolsüz yaya geçitlerinin yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşlar tarafından gözden geçirilmesi,

5.Kontrolsüz kavşaklardaki yaya geçitlerinde, sürücülerin dikkatini çekecek gerekli yatay ve düşey görsel işaretlemeler yapılması,

6.Yayaların karşıdan karşıya geçişlerinde yaya geçitlerini kullanmalarına yönelik eğitim ve denetim faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması,

7.Önem arz eden ve yaya kazalarının yoğun olarak meydana geldiği güzergâh ve kavşaklarda yeteri kadar (yaya, motorize ve ekip) personel görevlendirilmesi,

8.Araçların; kavşak yaklaşımlarına ve içine, trafik işaret, levha ve ışıklarının önüne, yaya ve okul geçitlerine, kaldırımlara, engelli rampalarına ve toplu taşıma araçlarının duraklarına park etmelerinin önlenmesi,

9.Toplu taşıma araçlarının belirlenmiş güzergâh ve duraklar dışında yolcu indirme ve bindirme yapmalarına izin verilmemesi.

d. Güvenli Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde “Elektronik Sistemler” ile Trafik Denetimi

Trafik güvenliğinin sağlanmasında temel fonksiyonlardan birisi olan “Denetim” faaliyetlerinin Güvenli Sistem Yaklaşımı çerçevesinde uygulama alanlarından birini Elektronik Denetleme Sistemleri teşkil etmekte olup, bu sistemlerin kurulumu ile insan kaynaklı hatalarının ortadan kaldırılarak daha güvenilir sonuçlara ulaşılması, insan emeği gerektiren ve daha uzun zaman alan çalışmaların teknolojik yöntemlerle daha kısa sürede gerçekleşmesi sağlanmaktadır.

Elektronik Denetleme Sistemleri “Karayollarında trafik düzenini ve güvenliğini sağlamak ve trafik kural ihlallerini tespit etmek amacı ile kullanılan elektronik, dijital cihaz veya cihazlar bütününden oluşan, sabit veya taşınabilir denetim sistemleri”dir.229

Hız kameraları ile kırmızı ışık kameralarının sistemli olarak trafik denetimlerinde kullanılmaya başlandığı 1990’lardan sonra ortalama hızda ve hıza bağlı olarak meydana gelen yaralanma ve ölüm oranlarında ciddi düşüş elde edilmiş olup ölüm oranındaki düşüş %35 olarak gerçekleşmiştir. 1997 yılında yapılan bir çalışmada, hız denetim kameraları, tüm kazaları %19, yaralanmalı kazaları %17 ve ölümlü kazaları da %14 azalttığı sonucuna varılmış230daha sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda da aynı yüzdelik değişimlerle uyumlu sonuçlara ulaşılmıştır.

Tablo: Elektronik Denetleme Sistemlerinin Trafik Kazalarına Etkisi

Yaralanma Seviyesi	Kazaların Yüzde Değişim Oranı
	Kaza Türü	Ortalama Değişim Oranı	Güven Aralığı (%95)
Tümü	Tümü	-19	(-20; - 18)
Can Kaybı	Tümü	-17	(-19; - 16)
Tümü	Yerleşim yeri kazaları	-28	(-31; -26)
Tümü	Yerleşim yeri dışı kazaları	-4	(-6; - 2)

 

Elektronik Denetleme Sistemleri insan kaynağını en az seviyede en fazla alanda kullanarak, tüm zaman dilimlerinde trafik kontrolünün yapılmasını sağlamak için geliştirilmiştir. Gelişmiş ülkelerde de kullanılan ve ülke trafik sorununa etkili bir çözüm sağlayan bu sistemler ülkemizin çeşitli yerlerinde de kurulmuş olup denetim yapmaktadır.

Trafik denetimlerinde Elektronik Denetleme Sistemlerinin (EDS) devreye alınması, yol kullanıcısı olan sürücülerin araçlarını yasal hız sınırlarında kullanmasını sağlayarak, trafiğin sakinleştirilmesinde ve trafik kazalarının önlenmesinde etkin bir yol olarak kabul edilmektedir.

Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) kamu düzeni ve güvenliği ile kişilerin can ve mal emniyetinin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, trafik güvenliği ve kontrolünün sağlanması amaçlarıyla, meydan, karayolları, cadde, sokak ve park gibi kamuya açık alanlarda 5442 sayılı İl idaresi Kanunu’nun 11/h maddesi uyarınca kurulan ve işletilen sistemlerdir.

Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri;

Görüntüleme sistemi ile

Plaka Tanıma Sistemleri’nden oluşmaktadır.

Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ile ortak yürütülen Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) Projesi kapsamında 699 ilçemizde kurulumlar tamamlanmış olup 222 ilçedeki çalışmalara devam edilmektedir.232

2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programının Tedbir 512.5 numaralı “Elektronik Denetleme Sistemlerinde anlık hız denetimi yerine ortalama hız denetimleri esas alınacaktır” tedbirine göre; “Karayolları Genel Müdürlüğü sorumluluğundaki devlet ve il yolları ağında ortalama hız denetimlerinin esas alındığı Elektronik Denetleme Sistemi kurulabilecek öncelikli güzergahlar tespit edilecek ve belirlenecek asgari iki güzergahta sistem hayata geçirilecektir” hedefi yer almaktadır. Bu hedef doğrultusunda devlet karayolları üzerinde Emniyet Genel Müdürlüğümüz tarafından kurulan Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) Plaka Tanıma Sistemlerine (PTS) ait mevcut yazılım ve donanımlar kullanılarak PTS noktaları arasında hız koridorları oluşturulması planlanmıştır.

KGYS Projesi kapsamında ana aksları oluşturan devlet karayolları üzerinde PTS-EDS Projesinin uygulamaya geçirilmesi, PTS noktaları arasının Ortalama Hız Koridorları haline getirilmesi ile;

Ülkemizin iller arası yük ve yolcu taşımacılığındaki ana güzergâhlarını oluşturan ve son yıllardaki altyapı düzenlemeleri ile büyük bir kısmı bölünmüş yol durumuna getirilen, doğu-batı ve kuzey-güney istikametlerindeki devlet karayollarının ana aksları üzerinde ortalama hız koridorları ile seyir hızının düşürülmesi,

can ve mal kayıplarının önlenmesi, trafik kazalarından kaynaklanan sosyo-ekonomik masrafların azaltılması, çevresel gürültünün ve zararlı emisyonun düşürülmesi ve altyapı sisteminin daha az zarar görmesinin sağlanacağı,

Halihazırda bütçe imkânlarımızla kurulmuş olan ve ülke çapında yaygınlık gösteren, milli güvenliğimiz ile emniyet ve asayiş hizmetlerimizin sağlıklı olarak yerine getirilmesi açısından hayati öneme sahip olan Kent Güvenlik Yönetim Sistemi altındaki Plaka Tanıma Sistemlerine ilave yetenek kazandırılacağından düşük masrafla ülkemize yüksek miktarda sosyo-ekonomik fayda ve katma değer getirisi sağlanacağı,

İnsan gücüne dayalı denetimlerin oransal olarak azaltılabileceği, teknolojik yöntemlerin denetimlerde artan oranda kullanılması ile insan unsurundan kaynaklanan uygulamadaki hataların ortadan kaldırılmasının sağlanacağı, değerlendirilmektedir.

Proje kapsamında öncelikli olarak Ankara ilinde yer tespit çalışmaları başlatılmış ve 12 adet Ortalama Hız Koridoru oluşturularak test çalışmaları akabinde ülke genelinde yaygınlaştırılması sağlanacaktır.

KENT GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (KGYS) İLE TRAFİK DENETİMİ

Teknik ve teknolojik gelişmelerin trafik denetimlerine adapte edilmesiyle öne çıkan denetleme yöntemlerinin başında havadan trafik denetimleri gelmektedir. Sürücülere yönelik algılanan yakalanma risk duygusunun güçlendirilmesi, uygunsuz şerit kullanımı, hatalı şerit değiştirme, araçla uygunsuz yerde bekleme, geçme kuralları, yanlış duraklama ve park etme gibi ihlallerin önlenmesi için özellikle trafiğin yoğun olduğu kavşak ve yollarda, kent trafiğinin en üst seviyelerde seyrettiği sabah, akşam mesai başlama, bitiş saatlerinde ve haftanın değişik günlerinde ağırlıklı olmak üzere helikopter ve drone kullanılarak “havadan trafik denetimleri” yapılmaktadır.

Havadan yapılan trafik denetimleriyle şehirlerarası karayollarında sağ şeritte veya bankette bekleme, ağır taşıtların uygunsuz şerit kullanımı, tehlikeli şerit değiştirme, şehiriçinde ardı ardına tehlikeli olarak şerit değiştirme, kırmızı ışık, cep telefonu kullanma, emniyet kemeri kullanmama, yakın takip, duraklamak/park etmek gibi ihlallerin önlenmesi amacıyla denetimler yapılmaktadır.

Helikopterlerin trafik denetimlerinde kullanılması, yeni bir uygulama olmamakla birlikte, hedef odaklı ve düzenli olarak son birkaç yıldır helikopterlerin trafik denetimlerinde kullanımı yaygınlaştırılmıştır. Trafik denetimlerinde kullanılan helikopterler, trafik kazalarının azaltılmasında etkili oldukları kadar, acil durumlarda esnek müdahale yeteneği de sağlamaktadır.

ABD’de 2009 yılında yayınlanan bir raporda; 604’ü helikopter olmak üzere, kanun uygulama birimlerinde toplam 899 adet hava aracının bulunduğu ve bu hava araçlarının yaklaşık 2/3’ünü oluşturan helikopterlerin %47’sinin havadan trafik denetimlerinde kullanıldığı, uçuş süresinin de yaklaşık olarak %40’ında hız denetimlerinin yapıldığı belirtilmektedir.234

Başka bir rapordan da235 trafik denetimi amacıyla kullanılan helikopterlerin yıllık ortalama 1350 saat uçuş yaptıkları ve ortalama yıllık 200-250 trafik kazasına da müdahale ettikleri anlaşılmaktadır. Uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan başka raporlarda da havadan helikopterle trafik denetimlerinin yaygınlaştırılması tavsiye edilmektedir.

Trafik denetim yöntemleri ile ilgili olarak uluslararası çalışmalar incelendiğinde, sürücü davranışlarının değiştirilmesini amaçlayan denetim yöntemleri arasında klasik denetim (trafik ekipleri tarafından yapılan denetim), elektronik sistemlerle denetim ve araç içi cihazlarla trafik denetimi olmak üzere üç farklı trafik kolluğu denetleme yönteminin mevcut olduğu görülmektedir.

Araç içi sistemler, araç sürücüsünün trafik kurallarına uyumunu kolaylaştıran veya artıran teknolojik uygulamalardır. Bazı araç içi sistemler, Akıllı Ulaşım Sistemlerine entegre olarak kullanılmaya uygun olarak tasarlanmışlardır. Bu sistemler, araç ve sürücüsüne çevresel koşullar hakkında bilgilendirmeler yaparak trafik kazası olasılığını azaltma amacına hizmet etmektedirler.

Takograf ve araç içi kamera sistemlerinin yanı sıra, araç içi akıllı sistemler arasında; Akıllı Hız Yardım (ISA) Sistemi, Takip Mesafesi Uyarı Sistemi, Emniyet Kemeri Uyarı Sistemi, Arkadan Çarpma Uyarı Sistemi ve Adaptif Cruise Kontrol (ACC) Sistemi gibi sistemler bulunmaktadır. Bu sistemlerin her biri riskli sürücü davranışlarından bir veya birkaçının önlenmesini amaçlamaktadır. Bu sistemlerin bazılarının ise trafik denetimlerinde kullanılabilmesi mümkün olup, teknik ve teknolojik gelişmeler çerçevesinde geliştirilmeleri ve çeşitlendirilmeleri mümkündür.

i. Takograf Denetimi

Günümüzde kamera ve görüntü sistemlerinin teknoloji eksenli olarak gelişmesi ve çok daha gelişmiş nitelikler kazanması ile birlikte hayatın her anına giren kameralar araç içi sistemler olarak da kullanılmaya başlanmıştır. Araç içi kamera sistemlerini zorunlu hale getirerek trafik güvenliği başta olmak üzere birçok alanda değerlendirilmesini sağlayan ülke uygulamaları mevcuttur.

Hususi araçlarda kullanılan araç içi kameralar araç sahibinin talepleri doğrultusunda serbest piyasa şartlarına göre gelişim göstermektedir. Ancak ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapan veya kamu hizmeti olarak taşımacılık faaliyeti yapan araçlarda araç içi kamera sistemleri ile GPS türü coğrafi konum sistemlerinin kullanılması bu araçların güvenliğini artırmakta, trafik güvenliği bakımından sürücünün ve bu araçlarda bulunan diğer kişilerin davranışlarının trafik kurallarına uygunluğunu temin etmekte, meydana gelen kazalarda delil toplanmasına ve kaza ile ilgili kusur tespitine yardımcı olmaktadır.

Söz konusu kamera sistemlerinin GPS türü coğrafi konunlandırma sistemleri ile birlikte kullanılmasının ise sayısız faydaları bulunmaktadır.Bunlar;

Trafik yoğunluk haritalarının çıkarılması,

Trafik kural ihlallerinin tespiti,

Zorunlu güzergâh uygulamasının takibinin sağlanması,

Yalnız başına trafikte hareket halinde olan sürücülerin planlama dışı durma ve duraklamalarının tespiti ile

Ağır kaza geçirerek haber alınamayan sürücülerin yerinin tespit edilmesi,

Araçların ortalama hızlarının tespiti,

Kamu taşımacılığı yapan araçlarda sürücü davranışlarının kurallara uygunluğunun sağlanması,

Sürücüye yönelik haksız isnatların önlenmesi gibi bir çok faydası bulunmaktadır.

Ayrıca, yürütülen bazı bilimsel çalışmalara göre,240 araç içi kamera sistemlerinin başka ekipmanlarla kombine halde kullanılması ile sürücünün yorgun, uykusuz, sinirli veya dikkati dağılmış olup olmadığının ve sürüşe uygunluğunun tespiti de mümkün hale gelmiştir.

İlerleyen dönemde geliştirileceği düşünülen “uyku dedektörü” türü uygulamaların alt yapısının oluşturulması bakımından araç içi kamera sistemlerinin kamu araçları ile ticari olarak yük ve yolcu taşımacılığı yapan araçlarda kullanımı önem arz etmektedir.

KILAVUZ STRATEJİLER VE ÖNERİLER

ALKOL KİLİTLERİ (ALCOLOCK) VE OLAY VERİ KAYDEDİCİLERİ (EDR) İLE BENZERİ ARAÇ İÇİ SİSTEMLERLE TRAFİK DENETİMİ

STRATEJİK AMAÇ: Alkol Kilitleri (Alcolock) ve Olay Veri Kaydedicileri (EDR) gibi Araç İçi Sistemler ile Yapılan Trafik Denetimlerinde Trafik Güvenliğinin Sağlanmasına Katkı Sunulması

1.Alkol kilitleri (alcolock) ve olay veri kaydedicileri (EDR) ile benzeri araç içi sistemler vasıtasıyla trafik denetimi yapılabilmesi amacıyla gerekli çalışmaların yapılması,

2.Mükerrer olarak alkol etkisinde araç kullanan sürücüler için araç içi alkol kilitlerinin kullanımının zorunlu hale getirilmesi.

3.Alkol kilitlerinin ve olay veri kaydedicilerinin yasal zemininin oluşturulması ve teknik gereklilik standartlarının hazır hale getirilmesi,

4.Alkol kilitlerinin kısa vadede ticari araçlarda ve akabinde tüm araçlarda kullanılmaları için gerekli düzenlemelerin yapılması.

Trafik denetimleri, kazaya maruz kalma riskini azaltma, kazaları önleme, önlenemeyen kazalar sonucu ortaya çıkan zararın derecesini azaltmaya odaklanmaktadır. Denetim faaliyetleri; güvenlik düzenlemelerini, araç, altyapı ve çevre dizaynını, standartlarının belirlenerek kontrolünü ve bütüncül olarak trafik kurallarının denetimini kapsamaktadır. Belirtilen bu kurallara ve düzenlemelere uyumun kontrolü, denetleme faaliyetlerinin yanı sıra bilgilendirme ve kampanya çalışmaları ile de desteklenmektedir.

Trafiğin denetimi boyutunda güvenli sistem yaklaşımı çerçevesinde “denetime yardımcı unsurlar” ın trafik güvenliğine katkısı incelenirken şu hususlar başlıklar halinde ele alınmaktadır:

i. Fahri Trafik Müfettişleri,

ii. Genel Kolluk Görevlileri,

iii. Model Araçlar ve Diğer Model Denetleme Unsurları,

iv. Trafik Güvenliğine Yönelik İhbar ve Şikayetlerin Değerlendirilmesi.

Trafik denetimiyle görevli personelin her zaman ve her yerde denetleme yapmasının imkanı yoktur. Trafik kurallarına uyum yönünde yol kullanıcılarında davranış değişikliği oluşturulmasının temel koşullarından birisi Algılanan Yakalanma Risk duygusunun güçlendirilerek trafik kurallarının devlet tarafından her zaman ve her yerde denetlendiği izleniminin verilmesidir. Bu şekilde etkili, yoğun ve sürekli denetleme çalışmaları sonucunda trafik kültürünün olumlu yönde değişimi sağlanabilmektedir.

Yol kullanıcısı davranışlarının uyum yönünde etkilenmesinin önemli unsurlarından birisi de vatandaşların şahit oldukları trafik kuralı ihlalini ilgili birimlere ihbar etmelerinin sağlanmasıdır.

Ancak trafik ihlallerinin geçmişe dönük araştırılmasında;

Çoğunlukla ani fiillerden meydana gelmeleri,

Kısa süreli olarak belli bir yerde başlayarak bitmeleri,

Art niyetli ihbar girişimlerine açık olmaları,

Mevzuat kısıtlamaları ve nihayetinde trafik kural ihlallerinin kabahat nevinden fiilleri oluşturması,

Geçmişe dönük araştırmaya konu edilmelerinin kişisel verilerin korunması, hak ve hürriyetlerin muhafazası gibi nedenlerle adli soruşturmalar kapsamında verilen yetkilerden farklılıklar göstermesi ile benzeri nedenlerle zorluklar yaşanmaktadır.

Herhangi bir trafik ihlaline şahit olan vatandaşların bu konuda ihbarda bulunabilmelerini ve bu ihbarların gerçeği yansıtıp yansıtmadığının araştırıldıktan sonra doğruluğu teyit edilenler hakkında idari yaptırım uygulanması önem arz etmektedir.